تشویق کودکان به وقت گذاشتن و عجله نکردن در انجام کارها به او کمک می کند تا مهارت های حل مسئله را بهتر یاد بگیرد، اعتماد به نفس خود را تقویت کند و نگرش آرام تری را تجربه کند. عجول بودن کودک به عوامل متعددی بستگی دارد اما راهکارهایی وجود دارد که به ما یاد می دهد با کودک عجول چه کنیم. این راهکارها مثل احترام گذاشتن به کودک، اختصاص دادن زمان مشخص به کودک، عدم برنامه ریزی بیش از حد برای کودک، تحسین و تشویق او، الگوی درست بودن و تمرکز بر کیفیت کارها، صبر و مدیریت زمان را به کودکان یاد می دهد.
علل عجول بودن کودک
گاهی اوقات والدین به دنبال دلایل و ریشه یابی مشکلاتی هستند که کودک با آن ها دست و پنجه نرم می کند. عجول بودن کودکان می تواند دلایل زیادی داشته باشد و باعث استرس و بی نتیجه ماندن کارهای کودک شود؛ همین امر نیز کودک را دلسرد و بی انگیزه می کند؛ اما در ادامه به دو مورد از رایج ترین عللی که باعث می شود کودکان عجله کنند و کارها را با سرعت زیادی انجام دهند می پردازیم.
1- انتظارات والدین و مربیان
والدین و معلمان می خواهند کودکان باهوش تری داشته باشند و از این رو، روزهای خود را با فعالیت های بیشتری پر می کنند؛ اما این مسائل لزوما خواسته خود کودک نیست و ممکن است این سبک زندگی را دوست نداشته باشد. کودکان دارای استقلال و اختیار بسیار کمی هستند و در واقع این بزرگسالان هستند که به آن ها می گویند چه کاری باید انجام دهند و چگونه باید آن را انجام دهند. بنابراین، بچه ها فرصت فکر کردن، حل مسئله، استفاده از قدرت تخیل، کاوش و دنبال کردن کنجکاوی های خود را ندارند. علاوه بر این، با کنترل بسیار کمی که بر محیط اطراف خود دارند و تهاجم فناوری زندگی امروزی که از سنین پایین شروع می شود، شاهد افزایش اضطراب و افسردگی در بین کودکان هستیم.
2- عدم درک رشد کودک
علم به چگونگی رشد و یادگیری کودکان پرداخته است اما والدین به یادگیری راهکارهای خود برای «باهوش تر کردن» کودکان نپرداخته اند. بچه ها ذهنی خالی و آماده یادگیری دارند که ما به عنوان بزرگسال باید به آن ها «آموزش دهیم»، در حالی که هرکسی تجربه کار با بچه ها را داشته باشد، می داند که اکثر آن ها ذاتا چقدر باهوش، عاقل و توانا هستند.
به گفته متخصصان سلامت حوزه کودکان؛ ما باید به عقب برگردیم و دنیا را از دید یک کودک ببینیم. ما رشد آن ها را به چشم یک بزرگسال می بینیم و تصور می کنیم که مثلا احتمالا نمی توانیم از یک ساعت سفالگری چیزی یاد بگیریم و نیاز به یادگیری ریاضی و درس های سخت تری داریم.
امروزه به وضوح شاهد این هستیم که بسیاری از کودکان در این روزها زمان کمی را در فضای باز و بازی های گروهی می گذرانند. این روند عجله کردن در دوران کودکی و ربودن حیاتی ترین و کلیدی ترین لحظات رشدی کودکان با کار، فناوری و فعالیت های سازماندهی در واقع شخصیت آن ها را در بزرگسالی تعریف می کند. کودکانی که همیشه به آن ها گفته می شود چه کار کنند و یا مانند بزرگسالان رفتار کنند، در آینده دچار فقدان ابتکار عمل و اعتماد به نفس، و حتی فقدان تفکر انتقادی و خلاقیت می شوند.
با کودک عجول چه کنیم؟
همان طور که گفتیم دلایل زیادی وجود دارد که باعث می شود کودکان در انجام کارهای خود عجله کنند. بچه هایی که در انجام تکالیف خود عجله می کنند و نمی توانند با تمرکز و انگیزه کافی پیش بروند، ممکن است دچار استرس و افسردگی شوند. اما راه هایی هم وجود دارد که می توانید به کودک خود کمک کنید تا سرعت انجام کارهای خود را کم کند و با آرامش خاطر به حل مسائل پیرامون بپردازد.
1- به کودک احترام بگذارید
ما باید به کودکان احترام بگذاریم؛ همان طور که برای هر انسان دیگری احترام قائل هستیم. این بدین معناست که باید کاملا به حرف های آن ها گوش بدهیم، نظرات و سوالات آن ها دریچه ای برای درک دنیای پیرامون آن هاست؛ پس با جان و دل به صحبت های فرزندتان گوش دهید و طوری صحبت کنید که متوجه شوند برای آن ها ارزش قائل هستید و به صحبت هایش اهمیت می دهید. وقت گذاشتن برای صحبت با کودک در مورد عواقب استرس و اهمیت عجله نکردن می تواند به او کمک کند تا از فعالیت ها و وظایف خود لذت ببرد بدون این که احساس خستگی کند و یا در انجام کارها عجله داشته باشد.
2- زمانی را به خود کودک اختصاص بدهید
ما باید به فرزندانمان اعتماد کنیم و به آن ها زمان و فضا بدهیم تا تمام هنرها و فنون را تجربه کنند و به سادگی مسائل را کاوش کنند. اگر این قاشق را روی زمین بیندازم چه اتفاقی می افتد؟ گرفتن دستم زیر این آب چه حسی دارد؟ این اسباب بازی چه مزه ای دارد؟ چگونه می توانم این ماشین را جابجا کنم؟ کودکان همه چیز را از طریق حواس خود یاد می گیرند. ما باید بدون تحمیل انتظارات و دیدگاه های خود، به آن ها اجازه دهیم تا تجربیات جدید کسب کنند و زمانی را برای کشف ایده های جدید و دنبال کردن کنجکاوی های خود داشته باشند.
3- زمان کودک را بیش از حد برنامه ریزی نکنید
کودکان هم خسته می شوند و زمانی که خسته شدند نیاز به استراحت دارند. حتی ممکن است در همین زمان ها به چیزهای جالبی دست پیدا کنند و یا از قدرت تخیل خود استفاده کنند. همچنین باید زمانی را به آن ها اختصاص بدهیم تا بتوانند با کودکان دیگر چه در داخل خانه و چه بیرون از خانه و ترجیحا با کودکان با رده های سنی مختلف بازی کنند؛ چون کودکان هم از یکدیگر یاد می گیرند. بچه ها مهارت های کلیدی زندگی مانند حرف زدن، معاشرت، حل مسئله، خلاقیت و استفاده از تخیل را هنگام بازی یاد می گیرند.
4- الگوی کودک باشید
به عنوان والدین لازم است که خودتان را الگوی او بدانید و به فرزند خود نشان دهید که وقت گذاشتن و عجله نکردن در انجام فعالیت ها و وظایف اشکالی ندارد و کار درستی است. به عنوان مثال، وقتی در حال پختن شام یا انجام کارهای خانه هستید، وقت بگذارید و عجله نکنید. در واقع با این کار به کودک نشان می دهید که کاهش سرعت و لذت بردن از این روند بسیار خوب است.
5- تلاش کودک را تحسین کنید
تقویت مثبت راه خوبی برای تشویق فرزندتان به عجله نکردن در انجام کارهاست. هر زمان که متوجه شدید فرزندتان وقت می گذارد و کاری را به درستی و بدون عجله انجام می دهد، او را به خاطر تلاشش تحسین کنید. با این کار به آن ها نشان می دهید که اشکالی ندارد سرعت خود را کم کنند و وقت خود را صرف بهتر انجام شدن کارها بگذارند.
6- روی کیفیت کارها تمرکز کنید
به جای تشویق فرزندتان به انجام کارها به صورت عجولانه، بر روی کیفیت کار او تمرکز کنید. با فرزندتان در مورد اهمیت وقت گذاشتن و انجام درست کارها به جای سریع انجام دادن آن ها صحبت کنید و به او بفهمانید که کار با کیفیت، مهم تر از یک کار عجولانه است.
7- به کودک در حفظ تعادل کمک کنید
تعادل کلید اصلی کاهش سرعت و عجله نکردن در انجام کارهاست. فرزندتان را تشویق کنید تا تعادلی بین کارهای مدرسه و بیرون از خانه پیدا کند. آن ها باید برای خود و سرگرمی هایشان هم وقت بگذارند و بتوانند این موارد را به طور جداگانه مدیریت کنند و زمان بندی مخصوص داشته باشند.
8- در مورد استرس با کودک صحبت کنید
این که با کودک خود در مورد عواقب استرس و تاثیر آن بر سلامت جسم و روح صحبت کنید، اهمیت زیادی دارد. اهمیت وقت گذاشتن و عجله نکردن در انجام کارها را به آن ها نشان دهید تا احساس فشار و استرس نکنند و بتوانند با آرامش خاطر به انجام کارهای روزمره بپردازند.
نتیجه گیری
دوران کودکی بخش گرانبهایی از زندگی هر کسی است، نه تنها به این دلیل که دغدغه فکری و ذهنی کمتری داریم، بلکه به این دلیل که در کودکی شخصیت آدم ها شکل می گیرد؛ یعنی این که قرار است چه کسی باشیم، چه تفکری داشته باشیم و چگونه رفتار کنیم. عجله کردن یا تغییر دادن کارهای کودکانه و ایجاد احساسی شبیه به بزرگسالی در کودکان اشتباه است، نه تنها از نظر احساسی بلکه از نظر شناختی. بنابراین، باید برای دوران کودکی فرزندان ارزش قائل باشیم و به آن ها فضا و زمان کافی بدهیم تا بازی کنند، کشف کنند، اشتباه کنند و بیاموزند.
در واقع حتی بزرگسالان وقتی به دوران کودکی خود فکر می کنند، به ندرت درس ریاضی یا کلاس های کامپیوتر را به یاد می آورند اما خاطرات بازی با دوستان و ساختن قلعه های مقوایی یا خیس شدن زیر باران هنگام بازی با بچه های دیگر را به راحتی و با جزئیات به یاد می آورند. آیا همه کودکان لایق این خاطرات نیستند؟