کودکان در ابراز احساسات خود بسیار صریح و رک هستند؛ آن ها به راحتی عشق، خشم، نفرت، غم، حسادت و سایر احساسات خود را بروز می دهند. اکثر والدین وقتی متوجه حسادت فرزندانشان می شوند نگران می شوند که چه چیزی باعث حسادت کودک شده است و در این شرایط بهتر است چیکار کنند؟ این مقاله به ما کمک می کند تا در مورد حسادت در کودکان یعنی علل حسادت، نشانه های آن و این که با کودک حسود چگونه برخورد کنیم، بیشتر بدانیم.
علل حسادت در کودکان
اگر می خواهید بدانید که علت حسادت در فرزندتان چیست، موارد زیر به شما کمک می کند:
1- توجه بیش از حد به کودک
همه والدین دوست دارند به فرزند خود توجه کنند؛ اگر توجه به کودک بیش از حد باشد، رفتارهای نامناسبی در او شکل می گیرد که یکی از آن ها حسادت است. کودکی که بیش از حد مورد توجه پدر و مادر خود قرار می گیرد ممکن است نسبت به دیگران احساس برتری کند؛ بنابراین نسبت به کسانی که از او بهتر هستند و یا چیزهای بهتری نسبت به او دارند، احساس حسادت و ناامنی می کند.
2- مقایسه کردن
متاسفانه بسیاری از والدین خواسته یا ناخواسته فرزند خود را با فرزندان دیگر مقایسه می کنند. بنابراین اگر مدام و به طور صریح کودک خود را با خواهر و برادر و یا دوستانش مقایسه کنید نه تنها احساس رقابت و اعتماد به نفس پایین در او شکل می گیرد بلکه ممکن است باعث حسادت نیز شود.
3- والدین نگران و مراقبت بیش از حد آن ها
همه والدین از فرزند خود مراقبت می کنند و نگران او هستند. با این حال گاهی اوقات ممکن است والدین در این باره زیاده روی کنند؛ در نتیجه وقتی کودک به مرحله جدا شدن از والدین و مستقل شدن می رسد احساس گمراهی می کند و نسبت به کسانی که بیشتر از او اعتماد به نفس دارند حسادت می کند.
4- رقابت ناسالم
ایجاد رقابت های سالم برای هر کودکی مهم است و والدین باید تفاوت بین رقابت سالم و رقابت ناسالم را بدانند. رقابت ناسالم زمانی اتفاق می افتد که کودک با دیگران مقایسه شود و یا از او انتظار برود کاری را انجام دهد که ممکن است توانایی انجام آن را نداشته باشد. بنابراین رقابت ناسالم تاثیر منفی بر شخصیت کودک می گذارد و منجر به حسادت می شود.
5- فرزندپروری بیش از حد کنترلگرانه یا مستبدانه
والدین بیش از حد سخت گیر و کنترل گر، از فرزندانشان انتظار دارند که قوانین و مقررات آن ها را بدون هیچ توضیح و دلیلی رعایت کنند و این زمینه ای برای شکل گیری احساس رنجش و حسادت در کودکان است.
6- حسادت نسبت به مهارت یا تحصیلات
همه بچه ها مثل هم نیستند؛ یک بچه ممکن است در ورزش بهتر باشد و بچه دیگری در تحصیل. بسیار رایج است که کودکان نسبت به بچه هایی که در ورزش و یا تحصیل بهتر از خودشان عمل می کنند، حسادت کنند.
7- حسادت به خواهر و برادر
اغلب دیده می شود که کودک بزرگتر به خواهر یا برادر کوچکتر خود حسادت کند. این اتفاق اغلب زمانی رخ می دهند که توجه و تمرکز والدین بر نوزاد تازه متولد شده خانواده بیشتر می شود و از آن جایی که کودک بزرگتر نمی تواند با این شرایط مقابله کند، نسبت به خواهر یا برادر کوچکتر خود احساس حسادت پیدا می کند.
نشانه های کودک حسود
مهم است که والدین نشانه های حسادت در کودکشان را بشناسند؛ برخی از این نشانه ها عبارتند از:
1- کودکی که بقیه را کنترل می کند
یکی از نشانه های کودک حسود این است که در مورد همه چیز بیش از حد صاحب اختیار می شود. این کودکان نه تنها نسبت به چیزهای مادی این چنین رفتار می کنند بلکه نسبت به والدین، خواهر و برادر و دوستان خود نیز تسلط پیدا می کنند.
2- کودکی که مقایسه می کند
بچه های حسود معمولا مهارت ها، وسایل و چیزهای دیگر خود را با بچه های دیگر مقایسه می کنند و حتی در صورت کمبود یا نداشتن چیزی، نارضایتی خود را با عصبانیت نشان می دهند.
3- کودکی که والدین را عصبانی می کند
بچه ای که به خواهر و برادرش حسادت می کند تمام تلاشش را می کند تا توجه والدین را به خود جلب کند. بهترین راه برای جلب توجه والدین، بد رفتاری است؛ بنابراین کودک کارهایی می کند تا والدین را عصبانی کند. یادتان باشد همه این تلاش ها فقط برای این است توجه والدین به سمت آن کودک تغییر کند.
4- کودکی که رفتارهای پرخاشگرانه از خود نشان می دهد
کودکان حسود اغلب رفتارهای پرخاشگرانه از خود نشان می دهند. این کودکان نه تنها با خواهر و برادر و دوستانشان بدرفتاری می کنند بلکه آن ها را مورد آزار و اذیت نیز قرار می دهند و یا سعی می کنند به آن ها آسیبی برسانند.
5- کودکی که احساس ناامنی می کند
برخی از کودکان به دلیل حسادتی که دارند، احساس ناامنی می کنند. این احساس ناامنی اغلب به دلیل تولد نوزاد یا خواهر و برادر جدید آشکارتر می شود. این کودکان ممکن است در برهه ای از زمان کاملا به والدین وابسته شوند و مدام عشق و محبت آن ها را بخواهند.
عواقب حسادت در کودکان
حسادت یک احساس منفی است و اگر ادامه دار شود ممکن است بر شخصیت کودک تاثیرات منفی بگذارد. برخی از عواقب ناشی از حسادت در کودکان عبارت است از:
- پرخاشگر شدن کودک
- قلدر شدن کودک
- منزوی شدن کودک
- درمانده شدن کودک
- عزت نفس پایین کودک
با کودک حسود چگونه برخورد کنیم؟
با حسادت کودکان باید به شیوه ای مناسب برخورد کرد تا تاثیرات نامطلوبی بر آن ها نگذارد. برخی از این راهکارها شامل موارد زیر است:
1- به حرف کودک گوش دهید
حسادت ریشه های عمیقی دارد. با فرزند خود صحبت کنید و به نگرانی ها و دلایل او که باعث رفتارهای حسادت آمیزش می شود گوش دهید؛ گوش دادن به ترس ها و نگرانی های کودک می تواند به او کمک کند تا بر احساس حسادتش غلبه کند.
2- احساسات منفی کودک را به احساسات مثبت تبدیل کنید
به افکار منفی کودک جهت مثبت بدهید، این کار به او کمک می کند تا با حسادتش مقابله کند. به عنوان مثال اگر خواهر یا برادر و یا دوستش در درس بهتر از اوست باید او را تشویق کنید تا بیشتر درس بخواند و خودش نمرات بهتری بگیرد تا این که نسبت به دیگرانی که بهتر از او هستند رفتار بدی داشته باشد.
3- به کودک محبت کنید
کودک حسود ممکن است رفتارهای منفی از خود نشان دهد و بدجنس به نظر آید اما والدین باید همچنان محبت خود را به آن ها نشان دهند. بنابراین هرگز نباید در این شرایط کودک را سرزنش یا تنبیه کرد؛ درک این نکته بسیار اهمیت دارد که حسادت کودک به دلیل آن است که کودک در یک موقعیت عاطفی سختی قرار دارد و برای مقابله با این موقعیت به محبت و توجه بیشتری از سمت والدین نیاز دارد.
4- اهمیت اشتراک گذاری را به کودک توضیح دهید
کودکان باید اهمیت مراقبت و اشتراک گذاری را یاد بگیرند. وقتی کودک یاد می گیرد وسایل خود را با دیگران به اشتراک بگذارد، نه تنها باعث می شود تا دوستان بیشتری پیدا کند بلکه احساس حسادت او کم کم از بین می رود.
5- از مقایسه کردن کودک با دیگران خودداری کنید
مقایسه کردن کودک با دیگران، باعث ایجاد احساسات منفی می شود و ارزش کودک را بی ارزش می کند. بنابراین سعی کنید هیچوقت فرزندتان را با بچه های دیگر از جمله دیگر فرزندانتان و دوستانش مقایسه نکنید. هر کودکی منحصر به فرد است و استعدادهای متفاوتی دارد.
به جای مقایسه کردن، در پی این باشید که فرزندتان در چه زمینه هایی بهتر عمل می کند و به او کمک کنید تا مهارت هایش را در آن زمینه رشد دهد و بر آن مسلط شود.
6- بیش از حد از کودک تعریف نکنید
والدین معمولا به خاطر تلاش ها و سختکوشی های فرزندانشان از آن ها تعریف می کنند فقط باید به یاد داشته باشند که در این زمینه افراط نکنند. ممکن است در برخی شرایط بچه های دیگر بهتر از فرزند شما عمل کنند، از آن جایی که حرف های والدین اطمینانی برای فرزندان است، اگر در این شرایط از کودکتان بیش از حد تعریف کنید در صورتی که با واقعیت همخوان نباشد، به آن ها آسیب می رساند.
7- عملکرد تحصیلی کودک را با دیگران مقایسه نکنید
همچنین والدین باید از مقایسه عملکرد فرزندشان در مدرسه با خواهر و برادر و یا دوستانش خودداری کنند. انجام این کار باعث ایجاد احساس خصومت و حسادت در کودکان می شود. اگر یک کودک نمرات خوبی نمی گیرد می توانید به جای مقایسه کردن او با دیگران، او را تشویق کنید تا بیشتر درس بخواند و تلاش کند.
8- رفتارهای مثبت را کم کم جایگزین کنید
سعی کنید تا حد امکان از چیزهایی که باعث حسادت کودک می شود دوری کنید. همچنین توصیه می شود که از سنین پایین تر احساسات عشق، مشارکت و مراقبت را به کودک خود آموزش دهید. علاوه بر آن، آموزش حسادت به کودکان می تواند به آن ها کمک کند تا با روشی بهتر با این احساس مقابله کنند.
نتیجه گیری
حسادت در کودکان بسیار رایج است. اگر به شیوه ای مثبت با کودکان برخورد شود آن ها بر این احساس غلبه می کنند اما اگر در برخورد با آن ها دچار مشکل شدید، کمک گرفتن از یک مشاور یا متخصص حرفه ای در این زمینه بسیار می تواند کمک کننده باشد.