دزدی کردن ممکن است به دلایل مختلف و در سنین مختلف اتفاق بیفتد اما مهم ترین چیز این است که به طور مستقیم به مسئله “دزدی کردن” کودک پرداخته شود تا یاد بگیرد که این کار اشتباه است. برای این که بدانیم با دزدی کودک چه کنیم، ابتدا باید به این فکر کنیم که چرا فرزندمان دزدی کرده است و ما باید چه عکس العملی نشان دهیم چرا که نوع برخورد ما به عنوان والد اهمیت زیادی دارد. واکنش هایی مانند تاکید بر صداقت، بازگرداندن اموال دزدی شده، کمک به حل مسئله، گفتن عواقب دزدی به کودک، حفظ رابطه با کودک، صحبت درباره اموال و احترام به حقوق دیگران در حل این مشکل کمک زیادی می کند.
علل دزدی کودک
قبل از سه سالگی کودکان هنوز به درک مفهوم مالکیت نرسیده اند اما زمانی که بزرگ تر می شوند، تفاوت بین مالکیت اموال خود و دیگران را یاد می گیرند. اگر متوجه شدید که فرزندتان چیزی دزدیده است، چه از اعضای خانواده، چه از هم کلاسی و یا فروشگاه، بسیار مهم است که به دنبال دلیل این رفتار کودک باشید؛ پی بردن به دلیل رفتار کودک، حل مشکل را راحت تر می کند. برخی از دلایل احتمالی دزدی کردن کودکان عبارت است از:
1- عدم آگاهی
گاهی کودک نمی داند کاری که انجام می دهد اشتباه است؛ شما به عنوان بزرگ تر وظیفه دارید که این موارد را به کودک آموزش بدهید.
2- وسوسه
ممکن است کودک در یک لحظه و تحت شرایط خاصی وسوسه شده و چیزی را دزدیده است.
3- جلب توجه
دزدی فرزند شما می تواند نشان دهنده نیاز به توجه او باشد؛ در واقع کودک چیزی را به عنوان جایگزین عشق یا برای جبران کمبود محبت دزدیده است که این به نوبه خود نوعی فریاد برای کمک خواستن است.
4- انتقام یا عصبانیت
ممکن است کودک به دلیل تلافی کردن، چیزی را دزدیده باشد؛ مثلا چون دیگران بیشتر از او محبت دیده اند و یا هدایای بیشتری را دریافت کرده اند، عصبانی شده است و با دزدی کردن درصدد ایجاد عدالت است.
5- بروز هیجان
گاهی کودک از سر هیجان دزدی می کند.
6- کنجکاوی
گاهی کودک از سر کنجکاوی این کار را انجام می دهد و می خواهد بداند که آیا دیگران متوجه می شوند یا نه و اگر متوجه شوند چه اتفاقی می افتد؟
7- سخاوتمندی
شاید فرزند شما برای هدیه دادن به خانواده و یا دوستانش دزدی کرده باشد و از نظر خودش کار بدی انجام نداده است.
8- استقلال
ممکن است کودک برای نشان دادن آزادی و استقلال خود دست به دزدی زده باشد.
9- تاثیرات همسالان
گاهی فرزند شما دزدی می کند تا از دوستان خود عقب نماند و از نظر آن ها باحال به نظر بیاید.
10- فخر فروشی
در برخی سنین ممکن است کودک برای لاف زدن و یا خودنمایی دزدی کرده باشد.
11- مشکلات مالی
شاید فرزند شما بر این باور است که اقلام دزدیده شده را نمی تواند از طرق دیگری به دست آورد.
12- حق به جانب بودن
ممکن است فرزند شما احساس کند که او لیاقت داشتن هر آن چه که می خواهد را دارد.
با دزدی کودک چه کنیم؟
زمانی که والدین متوجه می شوند فرزندشان حتی جزیی ترین دزدی را انجام داده است، قاعدتا احساس ناراحتی و نگرانی می کنند و ممکن است ندانند که برای تغییر این رفتار چه کاری انجام دهند.
اگر متوجه دزدی فرزندتان شدید، فورا به این موضوع رسیدگی کنید چرا که اگر این رفتارها کنترل نشوند، ممکن است در آینده تبدیل به مشکلات بزرگ تری شوند که نشانه ای از عدم سلامت روان است. بیشتر مشکلات بزرگ با همین کارهای کوچک شروع می شوند؛ بنابراین مهم است که والدین واکنش مناسب نشان دهند و از این موقعیت به عنوان یک موقعیت آموزشی استفاده کنند. در مورد اتفاقی که افتاده صحبت کنید و به کودک بگویید که دزدی اشتباه است. نوع بیان شما تاثیر زیادی در انتقال پیام و حرف شنوی کودک دارد. اگر دوباره وسوسه شود که دزدی کند، به حرف شما فکر می کند و دزدی تبدیل به عادت نمی شود.
در ادامه چندین راهکار مناسب برای نحوه برخورد درست با دزدی کودک ارائه می دهیم که از احتمال انجام این کار در آینده جلوگیری می کند:
1- روی صداقت تاکید داشته باشید
در مورد صداقت و حقیقت با کودک صحبت کنید؛ این کار از دروغگویی و دزدی جلوگیری می کند. به او بگویید که اگر به دروغ گفتن کند، اعتماد دیگران را از بین می برد. هنگامی که فرزندتان حقیقت را در مورد یک کار زشت به شما می گوید، او را به خاطر صداقتش تحسین کنید. البته این به این معنا نیست که او را رها کنید و یا سخت نگیرید، بلکه فقط به آن ها انگیزه بدهید تا باز هم با شما صادق باشند. علاوه بر این، بسته به نوع تخلف و سن کودک، دزدی او نیز ممکن است به دلیل عدم اعتماد اتفاق افتاده باشد که باید راهی برای بازگرداندن این اعتماد پیدا کنید؛ می توانید آن را به عهده کودک بگذارید تا فکر کند و اعتماد از بین رفته را جبران کند.
2- احترام به اموال یکدیگر را به کودک یاد دهید
بحث در مورد عواقب قانونی دزدی، مخصوصا زمانی که بچه ها بزرگ تر می شوند مفید است تا بفهمند که در صورت دزدی کردن ممکن است دچار چه مشکلات جدی شوند. می توانید با مسئولیت پذیری در قبال وسایل خود، به کودکتان کمک کنید تا احساس مالکیت را درک کند و یاد بگیرد. به عنوان مثال، در مورد اهمیت رفتار صحیح با اسباب بازی هایش با او صحبت کنید. همچنین قوانینی در مورد این مسائل اجرا کنید؛ به عنوان مثال همه باید قبل از قرض گرفتن وسایل از یکدیگر اجازه بگیرند و یا قبل از ورود به اتاق شخص دیگری در بزنند. در مورد اهمیت مراقبت خوب از وسایلی که امانت گرفته می شود و بازگرداندن سالم آن ها به صاحبشان نیز با کودک صحبت کنید و هر از گاهی پاداشی برای این کار در نظر بگیرید.
3- کالای دزدیده شده را برگردانید
اگر مچ فرزندتان را با وسایل دزدیده شده گرفتید، به او اصرار کنید که فورا کالاهای دزدیده شده را برگرداند و از طرف مقابل عذرخواهی کند؛ نباید اجازه دهید که کودک از دزدی سود ببرد. حتی می توانید به فرزندتان کمک کنید تا نامه عذرخواهی بنویسد و یا او را برای بازگرداندن اقلام دزدیده شده همراهی کنید. بنابراین وظیفه شما به عنوان والد این است که به کودک یاد بدهید با بازگرداندن کالای دزدیده شده و مواجه با عواقب کارش، مسئولیت کارش را بر عهده بگیرد.
4- عواقب دزدی را به کودک توضیح دهید
حتما در مورد عواقب دزدی با کودک خود صحبت کنید. بهتر است این توضیحات را از قبل به کودک آموزش دهید تا آگاه باشد که اگر دزدی کند چه اتفاقی می افتد. اگر دزدی اتفاق افتاد، قبول مسئولیت و عذرخواهی رو در رو، پیامدهای خیلی خوبی به همراه خواهد داشت.
5- برای حل این مسئله، راه حل هایی به کودک ارائه دهید
برای حل مشکل دزدی و کاهش احتمال وقوع مجدد این کار، با یکدیگر همکاری کنید. کلید اصلی مشکل این است که مهارت های حل مسئله کودک را تقویت کنید و در پیدا کردن راه حل برای حل چالش ها، به او کمک کنید. یادآوری قوانین و انتظارات و صحبت درباره وسایلی که کودک می خواهد اما نمی توانند داشته باشد، مفید است.
اگر مسئله دزدی از مغازه مشکل ساز شد، اجازه ندهید که کودک تنها با دوستانش و بدون شما، به فروشگاه ها برود. قبل از این که برای خرید بیرون برود روی بهبود مهارت های خود کنترلی او بیشتر کار کنید. اگر کودکی وسایل دیگران را از منزل آن ها بر می دارد، می توانید او را مدتی از رفتن به خانه دیگران منع کنید تا مجبور شود صبر کند و دوباره اعتماد شما را جلب کند.
6- رابطه با کودک را حفظ کنید
این مشکل هم مانند همه رفتارهای مشکل ساز دیگر است، پس روی ارتباط خود با فرزندتان تمرکز کنید. کودک باید مطمئن باشد که هر اتفاقی هم بیفتد، عشق و محبت شما را دریافت می کند. حتی بگذارید بداند که به همین دلیل دزدی او را جدی می گیرید؛ چون شما او را دوست دارید و او عضو ارزشمندی از خانواده است که می خواهید در مسیر زندگی به او کمک کنید.
چه زمانی از متخصص کمک بگیریم؟
دزدی می تواند عواقب قانونی، اجتماعی و عاطفی زیادی برای کودک داشته باشد؛ از جمله اخراج از مهد کودک یا مدرسه، ترک دوستان و بازی نکردن با او و حتی اتهامات جنایی برای سنین بالاتر در نوجوانان. اگر روش های بالا و برخورد شما برای جلوگیری از دزدی کودک به خوبی پیش نرفت و دزدی به یک مشکل دائمی تبدیل شده باشد، وقت آن رسیده که یک قدم محکم تر بردارید و از متخصص حرفه ای کمک بگیرید.
مشاور حرفه ای می تواند به دلایل اصلی دزدی کردن کودک پی ببرد. گاهی اوقات مشکلات مربوط به سلامت روان، مشکلات رفتاری، مسائل اجتماعی و یا اختلالات رفتاری، ریشه این قبیل مشکلات هستند. در بیشتر موارد، دزدی به دلیل کمبود توجه و محبت، عدم آگاهی، فشار هم سن و سالان و یا از سر کنجکاوی اتفاق می افتد و والدین می توانند با راهنمایی و مداخله درست، این رفتارها را مهار کنند. با این حال، اگر کودک، به ویژه نوجوانان، به این رفتار ادامه داد، ممکن است به کمک یک مشاور حرفه ای نیاز داشته باشند. مشاور می تواند با راهکارهای تخصصی تر به شما و فرزندتان کمک کند که جلوی دزدی را بگیرید و آینده بهتری را برای کودک رقم بزنید.