قبل از این که یاد بگیریم با کودک جیغ جیغو چه کنیم، باید بدانیم علت جیغ زدن او چیست؛ اگر علت رفتار کودک را بدانیم راحت تر می توان تصمیم گرفت که بهتر است در این شرایط چه کاری انجام دهیم.
از آن جایی که اکثر والدین در این شرایط کنترل خود را از دست می دهند، اولین کار این است که والدین نفس عمیق بکشند، آرام بمانند، به خود مسلط باشند و کنترل خود را از دست ندهند چرا که فریاد زدن والدین بر سر بچه ها برای آرام کردن آن ها، به اوضاع کمکی نمی کند و شاید حتی باعث شود این رفتار در کودکان تشدید یابد.
یکی از قدیمی ترین روش ها در برابر جیغ زدن کودکان، نادیده گرفتن آن هاست؛ پژوهش های زیادی تایید کرده اند که نادید گرفتن جیغ زدن کودکان به مرور زمان این رفتار کودکان را کاهش می دهد.
والدین همچنین می توانند به طور نامحسوس، رفتار جیغ زدن کودک را تغییر دهند؛ به عنوان مثال همان موقع موزیکی پخش کنید و فریادهای کودک را به آواز خواندن تبدیل کنید. همچنین می توان جیغ زدن کودک را به یک بازی تبدیل کرد. می توان فضایی را برای کودک مشخص کرد و به او یاد داد که فقط در این فضا می تواند جیغ بزند. والدین هیچ وقت نباید با این رفتار کودک همراهی کنند حتی اگر بخواهند آن را به یک کار سرگرم کننده تبدیل کنند.
در نهایت اگر فکر می کند فرزند شما بیش از اندازه و در اکثر مواقع جیغ می زند، می توان در این باره با یک متخصص سلامت روان در حوزه کودک و نوجوان مشورت کرد تا اگر مشکلی وجود دارد از آن آگاه شوید و با کمک و راهنمایی های او راحت تر از پس آن برآیید.
چرا کودک جیغ می زند؟
بچه های کوچکتر به جز جیغ و فریاد زدن و گریه کردن راه دیگری برای برقراری ارتباط ندارند. کودکانی که کمی بزرگ تر هستند می توانند صحبت کنند اما واژگان و درک عاطفی آن ها آنقدر رشد نکرده که بتوانند نیازهای خود را با کلمات بیان کنند، به همین خاطر ممکن است برای ابراز نیازشان جیغ بزنند. و گاهی اوقات جیغ زدن نوعی گریه جدید و تنها راه است برای بیان این که یک کودک ناراحت است.
کودکان گاهی به دلیل عصبانیت، درد، ناراحتی، ناامیدی، هیجان و تحریک پذیری بیش از حد و یا هر احساس دیگری که قادر به بیان آن با کلمات نباشند، جیغ می زنند.
یکی دیگر از دلایل جیغ زدن کودکان این است که ممکن است والدین به طور ناخودآگاه این رفتار کودک را تقویت کرده باشند و به همین دلیل کودکان به تکرار این رفتار ادامه می دهند. به عنوان مثال اگر کودک برای به دست آوردن چیزی جیغ می زند و والدین در برابر جیغ زدن او تسلیم می شوند و نیاز او را برطرف می کنند، کودک یاد می گیرد برای به دست آوردن نیازها و خواسته هایش جیغ و فریاد راه اندازد.
کودکان دوست دارند والدینشان به آن ها توجه کند؛ به همین دلیل حتی جلب توجه منفی مانند جیغ زدن برای آن ها خوشایند است. از آن جایی که جیغ زدن توجه همه را جلب می کند، نمی توان به راحتی آن را نادیده گرفت بنابراین این رفتار یکی از رفتارهای مورد علاقه بچه ها است و یک بخش طبیعی از رشد کودکان است.
آیا باید جیغ زدن کودک را نادیده گرفت؟
این که باید جیغ زدن کودک را نادیده گرفت یا نه، یک انتخاب شخصی است که هر والد با توجه به ترجیحات شخصی خود در این باره تصمیم می گیرد.
CDC به طور کلی توصیه می کند که اگر کودک از نظر جسمی مشکلی ندارد، جیغ و فریاد زدن های او را نادیده بگیرید. همچنین در ادامه می گوید اگرچه رفتارهای نادرست توسط کودکان اغلب برای جلب توجه انجام می شود، اما اگر والدین، دوستان، خانواده و یا سایر مراقبان به طور مداوم این رفتارها را نادیده بگیرند، در نهایت متوقف خواهند شد؛ بنابراین نادیده گرفتن می تواند رفتارهای نادرست کودکان را کاهش دهد.
با کودک جیغ جیغو چه کنیم؟
وقتی کودک شروع به جیغ زدن می کند و یا دست از جیغ زدن برنمی دارد، اولین کاری که والدین باید انجام دهند این است که آرام بمانند زیرا اکثر آن ها در این موقعیت کنترل خود را از دست می دهند و برای آرام کردن کودک سر او فریاد می زنند در حالی که این روش نه تنها کمکی به کودک نمی کند و جیغ زدن او را متوقف نمی کند بلکه باعث تشدید این رفتار کودک نیز می شود. بنابراین نفس عمیق بکشید و یادتان باشد که فرزندتان برای بیان چیزها، درک شدن و داشتن احساس بهتر به کمک شما نیاز دارند.
همچنین باید دانست که اغلب کودکان جیغ نمی زنند تا والدین را تحریک کنند و یا بخواهند آن ها را اذیت کنند، بلکه آن ها هنوز به حدی رشد نکرده اند که بدانند به جز جیغ زدن می توانند با روش دیگری ناراحتی و یا نیاز خود را ابراز کنند.
والدین در وهله اول باید بتوانند علت جیغ زدن کودک را کشف کنند؛ همیشه پشت جیغ و فریاد زدن کودکان یک علت وجود دارد. اگر حدس می زنید علت چیست به همان بسنده کنید اما اگر شک دارید، می توانید با آرامی علت را از خود کودک بپرسید اما متاسفانه به دلیل این که اغلب کودکان در این شرایط عصبانی و تحریک پذیر هستند، شانس کمی برای دریافت پاسخ مناسب از سمت او دارید. به همین خاطر، بهترین راه در این شرایط این است که منتظر بمانید تا کودک آرام تر شود.
اگر علت جیغ زدن کودک را می دانید، می توانید یک یا چند مورد از گزینه های زیر را برای متوقف کردن او به کار ببرید:
1- به کودک نشانه ای بدهید برای توقف جیغ زدن او
می توانید هر موقع کودک شروع به جیغ زدن کرد به او بگویید “با صدای خوبت با مامان حرف بزن”.
تکنیک نشانه دادن به این معناست؛ به محض این که اولین فریاد کودک به گوش می خورد سریع انگشت اشاره را روی لبتان بگذارید. انجام چنین حرکت نمایشی و گفتن جمله بالا به مرور زمان تاثیر می گذارد؛ کودکان نوپا اغلب دوست دارند حرکات را تقلید کنند، به همین دلیل خیلی زود این زبان اشاره را یاد می گیرند و با کمک آن فریاد زدنشان کم می شود.
2- آموزش ابراز احساسات به کودک
کودکان کوچک تر راه های کمتری برای شناسایی و مقابله با احساساتشان دارند و به همین دلیل متداول ترین روش آن ها جیغ زدن است. برای شروع باید به کودک یاد دهیم تا احساساتش را بشناسند و راه های بهتری برای مقابله و بیان احساساتش به او آموزش دهیم. در نظر داشته باشید که این آموزش باید زمانی که کودک آرام است به او داده شود؛ آموزش به کودک زمانی که او عصبانی و در حال جیغ زدن است، اوضاع را بدتر می کند.
هنگام شروع این آموزش از احساساتی که خودتان و یا دیگران دارید استفاده کنید؛ برای مثال، “مامان در حال حاضر خیلی ناامیده” یا “بابا الان خیلی عصبانیه”. این آموزش ها کمک می کند تا بچه ها احساساتشان را بشناسند و روش های مقابله ای بیشتری در برابر احساساتشان یاد بگیرند.
3- رفتار جیغ زدن را تغییر دهید
می توانید در این موقعیت موزیکی پخش کنید و فریادهای کودک را به آواز تبدیل کنید.
4- جیغ زدن کودک را به یک بازی تبدیل کنید
به عنوان مثال به کودک بگوییدد: “وای، صدات بعضی وقتا چقدر می تونه بلند باشه، بیا امتحان کنیم ببینیم بازم می تونی مثل چند دقیقه پیش آروم تر صحبت کنی”.
5- با جیغ زدن کودک همراهی نکنید
حتی اگر می خواهید جیغ زدن کودک را به یک فعالیت سرگرم کننده تبدیل کنید، با او همراهی نکنید و فریاد نزنید زیرا این روش، رفتار کودک را تشویق می کند.
6- تکنیک توجه متفاوت
توجه متفاوت یعنی توجه بیشتر به رفتارهایی که دوست دارید و توجه کمتر به رفتارهای نادرست کودک. مثلا وقتی کودکتان فریاد می زند او را نادیده بگیرید و وقتی آرام است او را تحسین کنید و در تحسینتان به آرام بودن او اشاره کنید؛ مثلا به او بگویید “کار خوبیه که آدما آروم بمونن و از صدای آروم و مودبانه خودشون استفاده کنند” و یا “ممنون که جیغ نمی زنی”.
بسیار مهم است که نسبت به این تکنیک و تکنیک های دیگر پایبند باشید زیرا اغلب اوقات به کارگیری غلط تکنیک ها توسط والدین باعث می شود که رفتار بد به جای این که بهتر شود، بدتر شود.
7- با کودک حرف بزنید
کودکان نوپا باید یاد بگیرند در شرایطی که جیغ و فریاد نمی زنند پاسخ های بهتری از اطرافیان دریافت می کنند. بنابراین وقتی فرزندتان با جیغ زدن سعی دارد تا توجه شما را به خودش جلب کند، با کلام و زبان بدن به او یادآوری کنید که در حال انجام رفتار اشتباهی است. پس از چند بار که این روش را تکرار کردید، جیغ زدن او متوقف می شود.
8- با رفتار نادرست کودک مقابله کنید
باید به کودک خود آموزش دهید که چه رفتارهایی در کدام یک از موقعیت های اجتماعی قابل قبول است و چه رفتارهایی قابل قبول نیست. مثلا اگر کودکتان در یک فضای عمومی مانند سوپرمارکت شروع به جیغ زدن کرد، بهتر است او را از آن فضا بیرون ببرید و تا زمانی که آرام نشده است برنگردید.
9- به کودک فضایی برای جیغ زدن بدهید
فضایی را برای کودک مشخص کنید که در آن اجازه دارد جیغ بزند؛ این فضا می تواند حیاط و یا بالکن خانه باشد. کودک به مرور یاد می گیرد که آن مکان، تنها مکان مناسب برای فریاد زدن است؛ به این ترتیب اگر نتوانستید در شرایطی که عصبانی است او را آرام کنید، از او بخواهید به آن جا رود. همچنین وقتی فضایی برای جیغ زدن وجود داشته باشد، همیشه می توانید از او بخواهید که در این مواقع به آن جا رود و مثلا هیچوقت اجازه ندارد که در آشپزخانه جیغ بزند.
10- مشورت با متخصص
اگر فکر می کنید فرزندتان بیش از حد جیغ می زند می توانید در مورد این رفتار با یک متخصص مشورت کنید زیرا ممکن است کودک مشکلی داشته باشد و شما متوجه آن نشده باشید؛ البته جیغ زدن تنها علامت تشخیص یک بیماری نیست اما اگر با علائم دیگری همراه باشد پزشکان قادر به تشخیص آن هستند.