حواس پرتی کودکان یکی از مشکلات والدین است که اکثرا به دنبال راهکارهایی هستند تا بدانند با کودک حواس پرت چه کنیم و چگونه می توانیم این رفتار او را کنترل کنیم؟
کودک مسائلی که برایش مهم تر است را بهتر به خاطر می سپارد، راهکار اول این است که اهمیت انجام کارها را برای او توضیح دهیم؛ زیرا ممکن است کارها به اندازه ای که برای والدین مهم است، برای خود کودک مهم نباشد.
وظایف جدیدی که می خواهید به کودک یاد بدهید را با وظایف قدیمی که کودک اکنون آن ها را انجام می دهد پیوند بزنید تا بهتر آن ها را به خاطر بسپارد.
برای یادگیری و عملکرد بهتر کودک باید به او فرصتی برای استراحت بدهید.
هرچه در یادگیری یک مطلب، حواس بیشتری درگیر باشد، آن مطلب بهتر یاد گرفته می شود؛ بنابراین وقتی چیزی را به فرزندتان گوشزد می کنید و یا می خواهید کودکتان کاری که به او گفته اید را انجام دهد، حواس او را بیشتر درگیر کنید تا آن کار را بهتر به یاد بسپارد.
دستورالعمل های کاری که می خواهید به کودک بسپارید را به تدریج به او ارائه دهید؛ اگر تعداد زیادی از کارها را یک باره در برنامه او قرار دهید، خسته و گیج می شود و بسیاری از آن ها را فراموش می کند.
شاید علل حواس پرتی کودک کم خوابی یا خوب نخوابیدن باشد، برنامه خواب او را چک کنید.
در آخر می توانید با کودک بازی هایی کنید که به تمرکز نیاز دارد و نکاتی درباره حفظ تمرکز حواس را به او یاد دهید.
ویژگی های کودکان حواس پرت
همه کودکان حواس پرت ویژگی های مشترکی دارند که شامل موارد زیر است:
- نگاه خیره کننده ای دارند.
- اطرافیان همیشه باید چیزها را چندین بار برای آن ها تکرار کنند.
- این بچه ها اغلب فراموش می کنند که به آن ها چه چیزی گفته شده است و یا چه کاری باید انجام دهند.
- گاهی اوقات بی دست و پا هستند.
- اغلب دیر سر کلاس حاضر می شوند.
- کودکانی بی توجه هستند.
بچه های حواس پرت در کلاس
کودکان حواس پرت اغلب با استعداد هستند زیرا می توانند بر اطلاعات زیادی در یک لحظه متمرکز بمانند. همچنین به اندازه سایر کودکان باهوش هستند اما حواس پرت بودن، بر ظرفیت یادگیری آن ها تاثیر می گذارد و خیلی زود علاقه خود به درس و مدرسه را از دست می دهند. در حالی که معلم سر کلاس در مورد درس صحبت می کند، برای چند لحظه روی صحبت های معلم تمرکز دارند و سپس حواسشان جای دیگر پرت می شود؛ گاهی اوقات حواس این بچه ها پرت سوالاتی می شود که در حین تدریس برایشان پیش می آید مثلا اگر تدریس در مورد دریا، اقیانوس، دریاچه و موارد مشابه است، حواس آن ها پرت این موضوع می شود که چند نهنگ در اقیانوس وجود دارد یا مثلا چگونه پل ها بر روی رودخانه ها ساخته می شود. در واقع آن ها از موضوع اصلی دور نمی شوند اما ذهنشان درگیر جزئیات می شود.
این بچه ها همچنین به دلیل حواس پرت بودنشان، اغلب کارهای ساده و پیش پا افتاده را فراموش می کنند.
در خانه هم همین اتفاق می افتد؛ به عنوان مثال زمانی که این کودکان در حال صحبت دو نفره با شخص دیگری هستند ممکن است حواسشان از موضوع اصلی صحبت پرت شود و درگیر موضوعات جزئی اما مرتبط با همان موضوع اصلی شود.
وظیفه والدین، معلمان، روانپزشکان و روانشناسان این است که به کودکان حواس پرت کمک کنند تا کمتر تمرکزشان را از دست بدهند و بیشتر بر روی موضوعات حال تمرکز داشته باشند.
با کودک حواس پرت چه کنیم؟
راهکارهایی برای کمک به کودکان حواس پرت وجود دارد تا تمرکزشان را بیش از پیش حفظ کنند.
1- اهمیت کارها را برای کودک افزایش دهید
به طور کلی کودکان مسائلی که برایشان مهم تر است را بهتر به خاطر می سپارند. بنابراین ممکن است آن چه برای والدین مهم است، برای کودک مهم نباشد؛ مثلا کارهایی مثل بیرون بردن زباله ها یا بستن بند کفش ها که اغلب کودکان آن ها را فراموش می کنند، شخصا برای خود او مهم نیستند، صرفا برای والدین مهم است. به همین دلیل این وظایف در حافظه کودک به خاطر سپرده نمی شود و به راحتی آن را فراموش می کند.
از این رو، کلید تقویت حافظه این است که اهمیت کارها را برای کودک افزایش دهیم؛ یعنی کارها به همان اندازه که برای والدین مهم است انجام شود، برای کودکان نیز اهمیت داشته باشد تا کمتر فراموش شود.
هر والدینی با توجه به شرایط خود و ویژگی های شخصیتی فرزندش باید راهی برای افزایش اهمیت کارها ابداع کند؛ به عنوان والدین کودک با او بنشینید و توضیح دهید که چرا این کار باید برای او اهمیت داشته باشد، به مزیت های به خاطر سپردن و عواقب منفی انجام ندادن کارها اشاره کنید تا کودک درک بهتری از چرایی اهمیت کارها پیدا کند. این راهکار همچنین می تواند تمرین خوبی برای تقویت مسئولیت پذیری باشد.
2- وظایف جدید را به وظایف قدیمی پیوند بزنید
اگر کودک بتواند اطلاعات جدید را به اطلاعات قدیمی که قبلا به خاطر سپرده است پیوند بزند، به احتمال زیاد راحت تر آن ها را به خاطر می آورد. برای به کارگیری این راهکار می توانید شباهت بین کارهای جدید و کارهای قدیمی را پیدا کنید و آن ها را به فرزندتان نشان دهید. به عنوان مثال اگر فرزند شما به اغلب فراموش می کند که قبل از خروج از خانه بند کفش هایش را ببندد اما همیشه به یاد دارد که ظرف ناهارش را بردارد، این دو کار را به یکدیگر وصل کنید، مثلا به او بگویید که همیشه به محض برداشتن ظرف ناهار، بند کفش هایش را ببندد. با این روش کودک می تواند از نظر ذهنی این دو کار را به یکدیگر پیوند دهد و یک پیوند جدید در حافظه ایجاد کند و کارها را راحت تر به خاطر سپارد.
3- به کودک زمانی برای استراحت کردن بدهید
گاهی اوقات کودکان نیاز دارند که به مغزشان اجازه استراحت دهند. جالب است بدانید که انتقال دهنده های عصبی مورد نیاز برای حافظه و توجه، بعد از ۱۰ دقیقه انجام فعالیت تخلیه می شوند. این بدان معناست که ممکن است مغز کودکتان به سادگی خسته شود. بنابراین اگر می خواهید مطالب جدیدی را به فرزندتان آموزش دهید، باید به او اجازه استراحت کافی بدهید؛ به عنوان مثال اجازه دهید برای لحظاتی در خانه بدود، آهنگی بخواند، با آهنگ برقصد و… این کارها به مغز فرصتی می دهد برای یادگیری بهتر مطالب.
4- حواس کودک را درگیر کنید
مغز انسان خاطرات را به روش های مختلفی ذخیر می کند و اطلاعات در جایی از مغز ذخیره می شوند که مخصوص هر یک از حواس پنج گانه است؛ یعنی خاطرات مربوط به بو، لامسه، بینایی، شنوایی و چشایی هر کدام به طور جداگانه ای ذخیره می شوند.
در یادگیری مطالب، هرچه حواس بیشتری درگیر شود، اطلاعات یاد گرفته شده راحت تر به یاد آورده می شوند و هر چه بیشتر اطلاعات به یاد آورده شوند، آن اطلاعات بیشتر در حافظه می مانند و دیرتر فراموش می شوند.
بنابراین هنگام یاد دادن فعالیت ها و اطلاعات به کودک، حواس او را درگیر کنید و شباهت هایی که یک کلمه یا یک موضوع با حواس دارد را از کودک بپرسید و اگر نتوانست جواب بدهد، خودتان آن را به کودک بگویید تا مطالب را بهتر به یاد سپارد.
5- با کودک بازی هایی کنید که به تمرکز نیاز دارد
ترجیحا برای کودکان حواس پرت بازی هایی را انتخاب کنید که تمرکز او را در طی بازی تحریک می کند و یا به بیان دیگر، با این کودکان بازی هایی کنید که در طی بازی به تمرکز و حفظ تمرکز نیاز دارد. می توانید با بازی های کوتاه مدت و قوانین ساده شروع کنید سپس به مرور زمان مدت زمان بازی را افزایش دهید تا سطح تمرکز بچه ها نیز افزایش یابد.
6- در برنامه خواب کودک تجدید نظر کنید
از آن جایی که یکی از علل حواس پرتی کودکان کم خوابی و خستگی است، اگر فکر می کنید علت حواس پرتی کودک همین است، در مورد برنامه خواب او تجدید نظر کنید و برنامه جدیدی را با کمک او برایش طرح ریزی کنید.
7- دستورالعمل ها را به تدریج به کودک ارائه دهید
به تدریج با دستورالعمل ها پیش بروید؛ زیرا اگر تعداد زیادی برنامه را یک باره در برنامه روزمره کودک قرار دهید، خسته می شود، گیج می شود و حتی ممکن است بسیاری از آن ها را فراموش کند. به عنوان مثال می توانید دو دستورالعمل یا دو درخواست را با هم ترکیب کنید و ببینید که آیا آن ها را به درستی انجام می دهد یا نه، اگر خوب انجام داد، سپس به تدریج دستورالعمل های بیشتری را به برنامه او اضافه کنید.
8- به کودک نکاتی درباره تمرکز حواس یاد دهید
اگر دیدید که حواس کودک پرت شده است، با آرامش او را به زمان حال، یعنی به اینجا و اکنون برگردانید.
نکاتی را به این کودکان یاد دهید که به آن ها کمک کند زمانی که احساس کردند در شرف دور شدن از موضوع هستند، در لحظه حال بمانند. به عنوان مثال به آن ها یاد دهید اگر در طول کلاس درس احساس کردند حواسشان در حال پرت شدن است، سوالاتی بپرسند که آن ها را مجبور به حفظ ارتباط می کند، مثلا یک سوال مرتبط با موضوع و مبحثی که معلم در حال درس دادن آن است؛ این سوال ها به آن ها کمک می کنند تا در لحظه حال بمانند و تمرکزشان از دست نرود.