برای این که بدانیم با کودکان بی توجه چه کنیم، قبل از هر کاری باید علت بی توجهی او را کشف کنیم؛ بی توجهی در کودکان به دلایل مختلفی روی می دهد که پیدا کردن این دلیل، به کاهش بی توجهی کمک زیادی می کند.
والدین برای کاهش بی توجهی فرزندشان می توانند راهکارهای مختلفی را امتحان کنند از جمله: عواملی که باعث حواس پرتی کودک می شود را کاهش دهید، فضای مناسبی را برای یادگیری کودک فراهم کنید، هنگام صحبت با کودک ارتباط چشمی برقرار کنید، روش گوش دادن انعکاسی را به کودک یاد دهید، به او کمک کنید تا حواسش را به زمان حال برگرداند، خود نظارتی را به کودک آموزش دهید، راه حل های مختلفی را برای کاهش بی توجهی به فرزندتان یاد دهید، برای انجام کارها به کودکان بی توجه زمان بیشتری بدهید و از سبک های مختلف تفکر آگاهی داشته باشید.
علل بی توجهی در کودکان
بی توجهی در کودکان ممکن است به دلیل خستگی، بیماری های پزشکی مانند کم کاری تیروئید، اختلالات روانی مانند ADHD و… باشد. مهم است که والدین علت بی توجهی در فرزندشان را کشف کنند تا بتوانند بهترین درمان و راهکار را رفع این مشکل به کار گیرند.
1- بی توجهی به عنوان یک رفتار عادی
همه کودکان گاهی اوقات بی توجه هستند چه در سنین پیش دبستانی، چه راهنمایی و چه در نوجوانی و دبیرستان و این بخش عادی از رفتار است.
باید بدانید که دامنه توجه کودکان کوچکتر بسیار کم است و اگر انجام کارهایی آن ها را خسته می کند، به سرعت علاقه شان را نسبت به آن کار از دست می دهند.
2- خستگی
بی توجهی همچنین می تواند نتیجه خستگی باشد. خستگی ممکن است ناشی از اختلال تنفسی در خواب (SDB) باشد؛ وضعیتی که کودکان دارای اضافه وزن یا کسانی که لوزه های بسیار بزرگی (آدنوئید) دارند آن را تجربه می کنند. علاوه بر آن، کم کاری تیروئید در کودکان نیز باعث خستگی می شود که با دارو قابل درمان است.
یکی دیگر از علل خستگی کودکان می تواند الگوی خواب نامنظم آن ها باشد؛ به عنوان مثال ممکن است یک کودک به خواب بیشتری نیاز داشته باشد و والدین از این نیاز بدن فرزندشان بی خبر باشند و به همین دلیل زمانی که افراد به میزان کافی نمی خوابند معمولا در طول روز خسته هستند.
3- اختلالات یادگیری
بی توجهی و اختلالات یادگیری ارتباط نزدیکی با هم دارند؛ به عنوان مثال کودک مبتلا به نارساخوانی تشخیص داده نشده، ممکن است از بی توجهی به عنوان مکانیسمی برای مقابله با این مشکل استفاده کند. به طور کلی یعنی زمانی که کودک به دلیل اختلالات یادگیری قادر به انجام وظایف تعیین شده در خانه یا مدرسه نباشند، ممکن است به راحتی تسلیم شوند، به سرعت حواسشان پرت شود، اشتباهات ناشی از بی دقتی انجام دهند و یا به نظر برسد که به دستورالعمل ها گوش نمی دهند.
4- دیگر علل
بی توجهی ممکن است به دلایل مختلف دیگری نیز رخ دهد از جمله:
- اختلال کمبود توجه و بیش فعالی (ADHD)
- اختلال کمبود تمرکز (CDD)
- افسردگی
- اختلال اضطراب عمومی (GAD)
- استرس یا اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
با کودکان بی توجه چه کنیم؟
زمانی که بی توجهی کودک در زندگی شخصی، یادگیری، فعالیت های مدرسه و… او تاثیر بگذارد، این مسئله نگران کننده می شود و به دنبال راهکارهایی می گردیم تا بدانیم با کودکان بی توجه چه کنیم؟
پس از بررسی علل احتمالی، باید راهکارهایی را برای کاهش بی توجهی کودک عملی کنیم:
1- عواملی که باعث حواس پرتی کودک می شود را کاهش دهید
به عنوان مثال اگر میز کودک کنار پنجره قرار دارد، جای آن را تغییر دهید و یا اگر وسیله ای در اتاق وجود دارد که باعث حواس پرتی او می شود، جای آن ها را به طور موقت عوض کنید.
2- فضای مناسبی را برای یادگیری کودک فراهم کنید
محیطی که کودک در آن درس می خواند بسیار بر حفظ تمرکز و یادگیری او تاثیرگذار است. بنابراین اگر محیطی که کودک در آن درس می خواند مناسب باشد، تمرکز او دو برابر می شود. هر والدی بهتر می داند که چه چیزهایی بیشتر از همه باعث آرامش فرزندش می شود و چه چیزهایی بیشتر از همه حواس او را پرت می کند. یادتان باشد زمانی که حواس کودک پرت می شود، بیشتر مستعد اشتباه کردن و بی دقتی می شود.
3- اگر می خواهید چیزی را به کودک یاد دهید به اندازه کافی از نظر فیزیکی به او نزدیک شوید
هنگام یاد دادن درس، قوانین، وظیفه و یا هر چیز دیگری به کودک، از نظر فیزیکی به او نزدیک شوید؛ حتی اگر کودک مشکلی با لمس ندارد، دستتان را روی شانه کودک بگذارید و حتما نکات زیر را نیز در نظر داشته باشید:
- ارتباط چشمی برقرار کنید
- قبل از شروع صحبت، توجه او را جلب کنید
- یادتان باشد که “آهان گفتن” این کودکان را زیاد جدی نگیرید.
برخی از کودکان مبتلا به بی توجهی می توانند مستقیم در چشمان طرف مقابل نگاه کنند، در زمان مناسب سرشان را به نشانه موافقت تکان دهند و “آهان” بگویند اما همچنان ندانند که طرف مقابل چه چیزی به او گفته است. به طور کلی به نظر می رسد کودک با شماست اما در واقعیت مشغول افکار و حواس پرتی های درونی اش است و میلیون ها کیلومتر از شما دورتر است. به این رفتارهای کودک “همدلی تقلبی” می گویند که می تواند والدین و معلمان را گمراه کند.
4- گوش دادن انعکاسی را به کودکان بی توجه یاد دهید
سعی کنید جملاتتان را با جمله هایی مثل “حالا فهمیدی؟” تمام نکنید زیرا کودک را در حالت تدافعی قرار می دهد، در عوض به کودک یاد دهید که بعد از توضیحاتتان به شما بگوید که “تو از من می خواهی که…؟”، “تو این را می گویی…؟” و یا عبارات تاملی دیگر؛ این روش به کودک کمک می کند تا موقع مکالمه تمرکز و توجه بیشتری داشته باشد، هر دو طرف مکالمه مطمئن می شوند که کودک منظور صحبت را فهمیده است، تکرار پیام باعث می شود که آن خواسته بیشتر در ذهن کودک بماند و دیرتر آن را فراموش کند و همچنین این روش یک روش ارتباطی خوب برای روابط آینده کودک خواهد بود.
5- وظایف را یکی یکی را او ارائه دهید
با این کار به فرزندتان کمک می کنید تا به جای عجله برای تمام کردن کارها، روی کارها تمرکز کند و آن ها را اولویت بندی کند.
همانطور که می دانید معمولا وقتی کاری را با عجله انجام می دهیم، نتیجه خوبی هم نمی گیریم؛ بنابراین بهتر است فرزندتان چند کار را به طور همزمان انجام ندهد زیرا این کار باعث می شود که بین کارها حواسش پرت شود و کارها را اشتباه انجام دهد.
کودک را برای انجام کارها راهنمایی کنید؛ به عنوان مثال از او بخواهید تا روز خود را با کارهای کوچک و ساده شروع کند و با کارهای سخت تمام کند و یا با کارهایی که به انرژی زیادی نیاز دارد شروع کند و کارهای کم اهمیت را در آخر روز انجام دهد. این روش به کودکان کمک می کند تا هنگام انجام کارهای سخت و مهم توجه بیشتری داشته باشد و کمتر اشتباه کند.
6- او را به زمان حال برگردانید
به آرامی و با کمک هایی مثل صدا زدن کودک، لمس کردن و… به او کمک کنید تا دوباره حواسش را به تکالیفش جمع کند و از افکار پوچش بیرون آید.
7- خود نظارتی را به کودک آموزش دهید
کودک باید از این مسئله که حواسش به راحتی پرت می شود، آگاه شود. همچنین به او تاکید کنید که این مسئله لزوما ویژگی بدی نیست؛ در واقع این ویژگی ماهیت تفکر خلاق و حل مسئله است. با این حال او باید آگاه شود که چه زمان هایی بیشتر حواسش پرت می شود تا بتواند در آن موقعیت ها بیشتر خودش را کنترل کند و بیشتر در زمان حال بماند.
8- برای غلبه بر بی توجهی، راه حل هایی را به کودک یاد دهید
یکی از این راه حل ها، نوشتن سریع افکار مزاحم است؛ این کار به مغز کودک استراحت می دهد. پس از یادداشت افکار، کودک می تواند با زمان کمتری به کار خود برگردد.
9- به کودک بی توجه زمان بیشتری برای انجام کارها بدهید
بهتر است برای تکمیل تکالیف، کارهای مدرسه و…، زمان بیشتری به این کودکان بدهید. معمولا آزمون هایی که زمان دارند، توانایی های متفاوت افراد را در نظر نمی گیرند و از این رو، این آزمون ها شاخص های خوبی برای همه و از همه مهم تر برای افراد مبتلا به بی توجهی نیستند. بنابراین به یاد داشته باشید که زمان اضافی را در همه جا برای کودکان بی توجه لحاظ کنید.
10- سبک های مختلف تفکر را بیشتر بشناسید
یادتان باشد که کودکان بی توجه برای حل مسائل تفکر خطی ندارند و هرگز هم نخواهند داشت؛ یعنی هیچ گاه نمی توانند روی یک چیز تمرکز کنند و همان را تا انتها پیش ببرند. در عوض این افراد تفکر غیرخطی دارند یعنی یک مسیر را دنبال نمی کنند و همیشه هزاران تفکر غیرمرتبط دارد که به نوعی با یکدیگر در ارتباط هستند. این افراد در واقع برای انجام کارها به روش های مختلفی فکر می کنند و همیشه ایده های جدید و خلاقانه ای دارند.
به گفته برخی از منابع معتبر، اغلب دانشمندان، حسابداران، تحلیل گران اقتصادی و به طور کلی افرادی که در زمینه ریاضیات در حال فعالیت هستند تفکر خطی دارند در حالی که هنرمندان، طراحان و به طور کلی افراد خلاق، تفکر غیرخطی دارند.